Jak tłumaczyć przedrostki?

Jednym z wielu wyzwań, z którymi mierzy się młody tłumacz podczas pracy z tekstem zaawansowanym technicznie, jest umiejętność przekładu terminów zawierających różne afiksy (przedrostki i przyrostki). Warto zatem przyjrzeć się kilku najważniejszym aspektom tłumaczenia przyrostków na język polski w oparciu o przykłady z niemieckiego i angielskiego języka technicznego.

Prefiksy w tekstach specjalistycznych

Język techniczny charakteryzuje się tym, że wymaga używania ścisłej terminologii, aby możliwie najdokładniej opisać procesy, narzędzia oraz etapy wykonywanych prac. W tym celu często stosuje się przedrostki, które mają na celu szczegółowy opis postępowania na przykład w instrukcji obsługi danego urządzenia. Większość prefiksów, jakie spotykamy na co dzień, dodawana jest do czasowników lub rzeczowników odczasownikowych, na przykład: verzinken/ocynkować, decarbonisation/dekarbonizacja. Przedrostki łacińskie w tego typu tekstach to m.in. ekstra-, intra-, para-, na przykład: para-military/paramilitarny, extrafein/wysokooczyszczony, intranet.

Na co zwracać uwagę podczas tłumaczenia

Istotną rzeczą, o której warto wspomnieć, jest sposób tworzenia nowych wyrazów w języku docelowym. Podczas gdy języki takie jak angielski czy niemiecki łatwo budują słowa z użyciem afiksów, tłumaczenie takich konstrukcji na język polski niekoniecznie musi być oczywiste. Czasem potrzeba zastąpić jeden wyraz formą opisową jak w przypadku malfunctioning/nieprawidłowe działanie lub rechargeable/wielokrotnego ładowania (akumulator). W języku polskim dużą rolę odgrywa również aspekt czasownika (dokonany lub niedokonany) – dzięki niemu możemy określić, czy dana czynność ma zostać wykonana tylko raz, czy też będzie powtarzana wielokrotnie. W tym przypadku dobrze jest zwrócić uwagę na kontekst zdaniowy lub większy fragment tekstu i na jego podstawie ocenić, jaką formę wybrać, na przykład: submerge/ (nie) zanurzać, einlesen/wczytać.

NMT – na ile radzi sobie z afiksami?

Praca z silnikiem tłumaczeniowym, coraz częściej wykorzystywana i pożądana przez biura tłumaczeń, zawsze wymaga dopracowania szczegółów, których „maszynka” nie jest w stanie wyłapać. Mimo że NMT zwykle daje sobie radę z typowymi kolokacjami, np. Schrauben eindrehen/wkręcić śruby, w przypadku nowych wynalazków tłumaczenia okazują się na ogół zbyt dosłowne, a czasem niepoprawne gramatycznie. Weźmy przykład z Tradosa (darmowy silnik Language Weaver): PV-Module verlegen, verkabeln und befestigen = ? Położyć, drut i bezpieczne moduły PV (zamiast: ułożyć, podłączyć i zamocować moduły fotowoltaiczne). Warto korzystać z bezpiecznych narzędzi, jakie oferują programy CAT, należy jednak zachować przy tym czujność i nigdy nie wysyłać nieobrobionego tekstu do naszego klienta.

Podsumowanie

Przedrostki, choć z reguły niepozorne, mogą utrudniać pracę tłumaczowi, zmuszając go do zastanowienia się nad sensem słowa, do którego zostały przyłączone, w nieco szerszym kontekście. Jednak i tu sprawdza się powiedzenie, że trening czyni mistrza (przekładu) – im więcej mamy do czynienia z afiksami wszelkiego rodzaju, tym łatwiej przyjdzie nam znalezienie gotowych ekwiwalentów, a czasem stworzenie własnych, jeśli takowych brakuje.

***
Nie masz jeszcze konta w naszym serwisie?
Załóż je za darmo i dodaj swoją ofertę tłumaczeń.